Πληροφορίες για τις μεθόδους και τα εργαλεία της έρευνας

Ερευνητικές δράσεις

Από το ευρύ και φιλόδοξο ερευνητικό σχέδιο, και μέσα στον ορίζοντα της διετίας του προγράμματος «Πυθαγόρας II», η ερευνητική ομάδα εκτελεί τις παρακάτω εργασίες, οι οποίες σε γενικές γραμμές συγκροτούν δύο βασικές ενότητες:

  1. εντοπισμός, καταγραφή περιεχομένου των αρχειακών συλλογών, και δημιουργία του σχετικού ερευνητικού εργαλείου, διαθέσιμου για τους ερευνητές, και
  2. επεξεργασία επιλεγμένων στοιχείων του υλικού από τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, πάνω σε μερικούς από τους άξονες της έρευνας.
[.jpg, 23kB]
Εργαζόμενοι στο εργοστάσιο Ματσάγγου.
Φωτ. Κώστα Ζημέρη, Αρχείο ΔΗ.Κ.Ι.

Από την πρώτη κατηγορία εργασιών προέκυψε η βάση δεδομένων με τις αρχειακές συλλογές που παρουσιάζεται στον κόμβο:

Από τη δεύτερη κατηγορία εργασιών παρουσιάζονται στον κόμβο οι μελέτες:

  • Φωτεινή Λέκκα, Εργατικές διεκδικήσεις και αγροτικός χώρος: μια ιδιότυπη συνύπαρξη. Η περίπτωση της Καρδίτσας.
    • H μελέτη της περίπτωσης της γειτονικής Καρδίτσας εγγράφεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Ο πρώτος, γεωγραφικός, προσδιορίζεται με όρους διοικητικούς και ιστορικούς. Ο δεύτερος, οικονομικός, συναρτάται με τη ρυθμιστική λειτουργία του λιμανιού σε σχέση με το εμπόριο όλης της Θεσσαλίας, ιδίως μετά την κατασκευή του σιδηρόδρομου, από το 1885. Ο τρίτος, δημογραφικός, αναφέρεται στην εγκατάσταση Βολιωτών στην Καρδίτσα και την εξαγωγή εργατικής δύναμης από την Καρδίτσα προς το Βόλο. Το κείμενο δομείται σε τέσσερα μέρη: Tο πρώτο αφορά στη φυσιογνωμία της πόλης της Καρδίτσας από το 1881 μέχρι τις παραμονές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Το δεύτερο και το τρίτο καταγράφουν τη σωματειακή και συνδικαλιστική δράση που αναπτύχθηκε. Το τέταρτο εστιάζει σε συγκλίσεις, αποκλίσεις, αλλά και στις συγκρούσεις που ενίοτε προέκυπταν ανάμεσά στις κοινωνικές ομάδες.
    • Κατεβάστε ολόκληρο το κείμενο [.pdf, 280kB]
  • Ντίνα Μουστάνη, Πληθυσμός και επαγγελματική διαστρωμάτωση στο Βόλο το 1885, μέσα από το αρχείο του Δημοτολογίου.
    • Ο βασικός προβληματισμός που διέπει τη μελέτη που ακολουθεί, είναι ο πληθυσμός και η επαγγελματική ενασχόληση των κατοίκων του προβιομηχανικού Βόλου το 1885, χρονιά που έχει αρχίσει ήδη να «ξεκαθαρίζει» σε μεγάλο βαθμό ο πληθυσμός του. Μέσα από την επαγγελματική διαστρωμάτωση θα προσπαθήσουμε να δούμε τον κοινωνικό ιστό και χαρακτήρα της πόλης, τις δραστηριότητες των κατοίκων διαφορετικής θρησκείας, αλλά και τις μεταξύ τους σχέσεις στο επίπεδο της καθημερινής συναλλαγής και αγοράς. Επίσης θα δούμε την καταγωγή των κατοίκων της πόλης και τη σύνδεσή της με την επαγγελματική τους δραστηριότητα.
    • Κατεβάστε ολόκληρο το κείμενο [.pdf, 440kB]
  • Θανάσης Μπέτας, Τα δελτία μητρώου προσωπικού της καπνοβιομηχανίας Ματσάγγου.
    • Το αρχείο της καπνοβιομηχανίας Ματσάγγου εντοπίστηκε στο υπόγειο του κτηριακού συγκροτήματος της επιχείρησης. Το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται σε άριστη κατάσταση, κυρίως οι σειρές και τα τεκμήρια που τοποθετούνται χρονολογικά μετά το 1950. Τα «Δελτία Μητρώου Προσωπικού» αφορούν ξεχωριστά κάθε εργαζόμενο και εργαζόμενη και περιλαμβάνουν πληροφορίες για τους ίδιους από την πρώτη μέρα της πρόσληψης τους στο εργοστάσιο μέχρι και την ημέρα της αποχωρήσεως τους από αυτό. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνουν: Ονοματεπώνυμο, ονόματα γονέων, έτος γέννησης, τόπο καταγωγής, οικογενειακή κατάσταση και διεύθυνση μόνιμης κατοικίας. Αναφέρουν επίσης το τμήμα και το πόστο εργασίας, τη χρονολογία προσλήψεως και αποχωρήσεως όπως επίσης και την αιτία αποχώρησης από το εργοστάσιο. Τέλος, περιλαμβάνουν την πορεία και την κινητικότητα των εργατών και των εργατριών μέσα στο χώρο παραγωγής, τα πόστα δηλαδή που εργάστηκαν, την ανέλιξη τους ή τη «στασιμότητα» τους.
    • Κατεβάστε ολόκληρο το κείμενο [.pdf, 630kB]
  • Γιάννης Στογιαννίδης, Το Συνδικάτο Εργατοτεχνιτών Οικοδομικών και Συναφών Εργασιών Βόλου, 1952-1972.
    • Το αρχείο του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου (ΕΚΒ) περιλαμβάνει συζητήσεις, συνεδριάσεις και έγγραφα του ΕΚΒ αλλά και άλλα ειδικού ενδιαφέροντος που προωθούσε το Κέντρο στα διάφορα συνδικάτα που είχαν εγγραφεί στη δύναμή του. Από αυτό το αρχειακό υλικό, επέλεξα να ασχοληθώ με το συνδικάτο των οικοδόμων, καθώς ήθελα να εξετάσω τον σύγχρονο μύθο του οικοδόμου συνδικαλιστή, πρωτοπόρου στις κοινωνικές διαμαρτυρίες των μεταπολεμικών δεκαετιών. Ο σημερινός συνδικαλισμός αναπολεί συχνά τη βίαιη δράση των οικοδόμων ως πρωτοπορία του οργανωμένου συνδικαλισμού. Σημαντικότερο, όμως, κίνητρο για την έρευνα αυτή στάθηκε η περιορισμένη αρχειακή έρευνα των ιστορικών στο πεδίο του μεταπολεμικού συνδικαλισμού, στον οποίο συχνά αποδίδονται διάφορες ιδιότητες και χαρακτηρισμοί. Στην πορεία της έρευνας, ο πλούτος του αρχείου με ώθησε στην αναζήτηση τεκμηρίων για το κοινωνικό περιβάλλον και την καθημερινότητα των εργατών οικοδόμων.
    • Κατεβάστε ολόκληρο το κείμενο [.pdf, 440kB]